SOS bindingsangst!

Relaties waarin bindingsangst speelt worden getekend door dubbele, vage boodschappen, vluchtgedrag, onbevredigde verlangens en eenzaamheid (of liever gezegd: tweezaamheid). Het is vaak een extreem pijnlijk proces waarbij de relatie nooit echt de kans krijgt om tot volwaardige bloei te komen.
Iedereen kent tegenwoordig het begrip bindingsangst, of heeft er al over gehoord. Maar wat houdt het nu precies in en hoe kan je, als je zelf bindingsangst hebt, of een partner bent van iemand met bindingsproblemen, hiermee omgaan?
In dit eerste luik vertel ik graag meer over bindingsangst, hoe het zich manifesteert en hoe je eraan kan werken als je zelf last hebt van bindingsangst. In de ‘sequel’ geef ik ook tips voor de partner van iemand met bindingsangst om hier zo goed mogelijk mee om te gaan.
Vreemd genoeg voelen mensen met bindingsangst zich zelf vaak niet aangesproken wanneer het over bindingsangst gaat. Men is vaak onbewust of men ontkent dat dit speelt. Dit maakt het aanpakken van dit hechtingsprobleem er niet makkelijker op.

Oorzaken
​
Over de complexe oorzaken van bindingsangst ga ik nu niet te diep in. Wat wel vaststaat is dat vroegere pijnlijke ervaringen hen (ook weer vaak onbewust!) geleerd hebben dat een diepe verbinding niet oké is. Ofwel was er veel afstandelijkheid:

• koele of veeleisende vader en/ of moeder
• een gevoelsarm klimaat waarin men opgroeide
• een kille relatie tussen de ouders
• een pijnlijke scheiding

ofwel was er juist een gevoel van verstikking waarbij de eigen autonomie extreem werd ingeperkt.
In ieder geval: feit is dat mensen met bindingsangst een diepe verbinding en intimiteit met hun partner ten stelligste uit de weg gaan of (onbewust) saboteren. Men is… liefdesbang!

Dit zijn een aantal karakteristieke thema’s bij mensen met bindingsproblemen:

• Ik wil jou, koste wat kost – zolang ik je nog niet heb! Jagen en veroveren is fantastisch maar eens de buit binnen is, verliezen ze al gauw hun interesse. Bij meer afstand of een partner die dreigt af te haken of wanneer een relatie is beëindigd, wordt de (ex) partner opeens wel weer interessant. De ideale partner lijkt degene te zijn die ze niet kunnen ‘krijgen’. Pas wanneer er een veilige afstand is, of ze hun partner moeten missen, kan er contact gemaakt worden met de gevoelens van verbinding en liefde.
• Niemand is goed genoeg, er scheelt altijd wel iéts. Het dagdagelijks met een partner leven en de ‘zwakheden’ en imperfecties erbij nemen is vaak uitermate moeilijk. Het wordt al snel te saai en gewoontjes.
• Ik bepaal de afstand tussen ons: veelal is het de persoon met bindingsproblemen die bepaalt hoe dicht de partner kan en mag komen en voor hoe lang! Wanneer hij of zij wil, wanneer hij of zij tijd heeft, of men komt later dan afgesproken, of zelfs helemaal niet. Geen claims, geen beslag! Vrijheid en onafhankelijkheid worden hoog in het vaandel gedragen. Ze zijn als het ware ongrijpbaar, ze hebben een muur rond zichzelf opgebouwd. Op die manier ontstaat er een scheve machtsverhouding. De partner is een afwachtend, lijdend subject. Er is wel intimiteit, maar vaak beperkt in tijd en intensiteit; ‘eilandjes’ van intimiteit in een zee van afstand.
• Vluchten in werk/ hobby’s, vrienden. Mensen met bindingsangst vluchten (onbewust) voor echte intimiteit. Soms vlucht men nog voor het goed en wel begint; er is dan eerder sprake van een losse relatie met seksueel contact maar “no strings attached”. Als het dan toch tot een relatie komt dan zijn er vaak allerlei vluchtroutes; druk aan het werk (mensen met bindingsangst hebben vaak, niet toevallig, een heel drukke job), activiteiten met de vrienden, hobby’s, noem maar op. Sommigen vluchten ook in ontrouw. Ontrouw is een bijzonder effectieve strategie om je niet echt te hoeven vastleggen. Intimiteit wordt ook soms ontweken door weinig of geen of afstandelijke seks of door een langeafstandsrelatie (waarmee ik geenszins wil stellen dat iedere LAT relatie gekenmerkt wordt door bindingsangst!).
• Vage gesprekken. Ze willen niet volmondig ja zeggen, noch riskeren dat de partner hen verlaat. Er is vaak een grote weerstand en moeite om vrij en openhartig te praten. Daarbij komt ook dat ze vaak zelf niet precies weten wat ze willen of voelen! Er is geen duidelijkheid en ze kennen zichzelf vaak erg slecht, er is weinig toegang tot hun eigen gevoelens en angsten. Ze kunnen moeilijk tot geen contact maken met hun behoefte aan nabijheid, intimiteit, vertrouwen en geborgenheid. Dit zijn nochtans fundamentele menselijke behoeften. Vaak zijn mensen met bindingsangst dan ook erg rationeel ingesteld. Als de partner met hen het gesprek wil aangaan, ervaren ze dit vaak als lastig en ‘geleuter’. Dit is vaak uiterst frustrerend voor de partner die het gevoel heeft niet te kunnen doordringen door het koele pantser. Er is een rookgordijn, ze staan niet in contact met wat ze voelen, met wat ze willen, maar ze willen wel een achterdeurtje openhouden (kiezen is verliezen). Men is zich vaak ook helemaal niet bewust van de kwetsende impact van hun woorden en daden. Ze kunnen de gevoelsreacties van hun partner hierop dan ook veelal niet goed plaatsen.

Ik wil hiermee mensen met bindingsangst in geen geval culpabiliseren of afschilderen als ‘onmensen’. Integendeel! Het zijn juist diep vanbinnen gevoelige en kwetsbare mensen. Men kiest er niet zelf bewust voor om zich zo te voelen en te gedragen. Dit gedrag en patroon zijn slechts gevolgen van gebeurtenissen, processen en psychische verdedigingsmechanismen uit de vroegere jaren, waarvan men zich vaak helemaal niet eens bewust is! Mijn bedoeling is om hen (en hun partners) een reële kans te geven op echte intimiteit, liefde en verbinding! Een aantal ingrediënten die ons leven zo mooi, waardevol en rijk maken! En aangezien patronen zo vaak overgenomen worden, is het ook belangrijk voor (toekomstige) kinderen.

Wat zijn nu uitwegen uit de bindingsangst?

• Word je bewust van je angsten; je angst voor afhankelijkheid, je angst om de controle los te laten, je angst voor overgave, je angst voor afwijzing. Vaak echter, is men zich onbewust van deze angsten en manifesteert het zich als bv een vaag gevoel van onrust en gespannenheid of bedruktheid nadat men reeds enige tijd en enige intimiteit heeft gehad met de partner. Door in gesprek te gaan kunnen deze gewaarwordingen en gevoelens duidelijker benoemd worden als angst en onder ogen gezien worden. Dit betekent een moedige overstap van de veilige, gepantserde burcht der ratio naar meer gevoel en emotie (de wondere emo-wereld!). De oorsprong achterhalen kan ook heel zinvol zijn om er meer grip op te krijgen.
• Via (relatie)therapie kan geleerd worden dat er een middenweg bestaat tussen volledige autonomie enerzijds en volledige afhankelijkheid en het in beslag genomen worden door je partner anderzijds. Je kan er op leren vertrouwen dat je partner met jou samen wil zijn en van je houdt, ook met je onvolmaaktheden en kwetsbaarheden en zonder dat deze persoon je ook helemaal in beslag wil nemen.
• Erken dat je kinderlijke/vroegere ervaringen je leven als volwassene vandaag boycotten. Je beschermingsmechanismen hebben ooit zeker hun nut gehad, maar saboteren vandaag nu wel jouw kans op echte intimiteit, liefde en vertrouwen.
• Ga aan de slag met je angst voor de verwachtingen van je partner en ga in dialoog. Verwachtingen en aanspraken van de partner roepen vaak een automatisch verzet op. Omgaan met verwachtingen, de angst om teleur te stellen, niet in de smaak te vallen en afgewezen worden is iets waar iedereen mee te maken krijgt, op verschillende levensdomeinen. Het is belangrijk om hiermee te leren omgaan. Bindingsschuwe mensen gaan hun weerstand tegen de verwachtingen van hun partner vaak niet openlijk en duidelijk communiceren en kiezen dan (weer) voor hun vluchtroutes (werk, vrienden, hobby’s, …). Ga het gesprek aan met je partner. Door (te durven) in dialoog te gaan kunnen er compromissen gesloten worden, kan het vertrouwen groeien dat er een gezonde gulden middenweg bestaat tussen totale autonomie en inbeslagname/ onderwerping en kan je leren dat er wel degelijk onderhandelingsruimte mogelijk is die fijn aanvoelt voor beide partners. Bijvoorbeeld: is het werkelijk zo erg eens toe te geven en volmondig ja te zeggen, is dat werkelijk teveel gevraagd? En ook: stort de wereld in als ik vriendelijk maar duidelijk nee zeg, en kan daar eventueel eens rustig over gesproken worden? In plaats van een vage ‘geen ja en geen nee’ wordt het dan ‘soms ja en soms nee’. Op die manier leer je als een volwassene op een gezonde manier met conflicten om te gaan (een poging tot integratie van behoeften en verwachtingen van mensen). Wanneer je hier mee oefent en positieve ervaringen mee opdoet, leer je meer vertrouwen hierin te hebben en anderen (vooral je partner) krijgen ook een duidelijker beeld van jou.
• Durf de controle los te laten. Er is een angst voor overgave, om jezelf te verliezen, ‘verslaafd’ te worden of volledig in beslag genomen te worden door de ander en uit je evenwicht te raken. Bindingsschuwe mensen hebben geleerd hun diepmenselijke honger naar nabijheid en geborgenheid te onderdrukken (omdat ze in vroegere jaren hierin op een of andere wijze systematisch in gefrustreerd of teleurgesteld geraakt zijn). In de plaats daarvan is onafhankelijkheid hun voedsel geworden. Onafhankelijkheid geeft zekerheid. Vertoeven op de ‘eilandjes van intimiteit’ smaakt naar meer, maar dan komt de angst de kop opsteken, de vrees voor teleurstelling. Leer erop te vertrouwen dat het niet alles of niets hoeft te zijn. Ook hier is er een middenweg. Door erover te praten en te durven uit je comfortzone te komen door via kleine stapjes meer intimiteit toe te laten, kan het vertrouwen hierin stelselmatig groeien.

Veel succes en in de volgende post geef ik graag enkele nuttige tips voor de partners!